Internet là một tập hợp những thứ hỗn độn bạn không bao giờ muốn phí phạm thời gian nhìn vào mỗi ngày, nhưng oái ăm thay lại không thể ngừng nhìn được. Nghệ sỹ Ben Grosser có một giải pháp dành cho bạn: Safebook.
Đây là một phần mở rộng dành cho Chrome và Firefox vừa được tung ra hồi cuối tuần qua. Safebook sẽ loại bỏ mọi nội dung hiển thị trên nền tảng mạng xã hội Facebook, chỉ giữ lại giao diện người dùng mà thôi. Tất nhiên bạn vẫn có thể bấm vào các nút bấm hay các khung nội dung như bình thường, chỉ là chúng chẳng có chữ hay hình ảnh nào cả mà thôi. Grosser viết rằng: “Bạn lo ngại những ảnh hưởng của Facebook đối với sức khỏe tâm thần của mình, nhưng lại không muốn bạn bè bị mất like? Hãy thử Safebook – Facebook không có nội dung”.
Nói cách khác, Safebook là Facebook mà không có “Face” (diện mạo). Nó giống như một cuộc khám phá cơ chế nội tại của mạng xã hội này vậy. Grosser, đang làm việc tại Đại học Illinois ở Urbana-Champaign, đã tung ra kha khá các phần mở rộng dành cho Facebook và Twitter nhằm tìm hiểu phương thức hoạt động của từng nền tảng.
Trên Facebook của chính mình, Grosser thường tiến hành những thử nghiệm và khám phá các thủ thuật lập trình, đánh giá phản ứng của bạn bè và hỏi ý kiến phản hồi của họ. Một trong các phần mở rộng của anh có tên là Demetricator, có chức năng xóa bỏ mọi con số trên giao diện Facebook, như số lượt like của một bài viết, hay thời gian nó được xuất bản. Một phần mở rộng khác là GoRando sẽ phản hồi bất kỳ bài viết nào bằng một phản ứng ngẫu nhiên. Những phần mở rộng của Grosser biến các nền tảng mạng xã hội thành “những không gian thử nghiệm”.
Safebook thậm chí còn đi xa hơn khi loại bỏ bất kỳ hình ảnh hay chữ viết nào xuất hiện trên Facebook, biến việc lướt News Feed thành một chuyến đi qua một vùng đất trắng xóa chỉ gồm những ô vuông xanh-xám và những đường kẻ. Bạn có thể nghĩ rằng Safebook sẽ khiến Facebook hoàn toàn không sử dụng được nữa. Nhưng Grosser khẳng định không phải như vậy.
“Tôi thấy quái lạ là tôi vẫn có thể lướt Facebook dù đã cài Safebook. Đúng là tôi không biết mọi người đăng cái gì, hay ai đã đăng chúng – nhưng tôi vẫn có thể nhấn like bài viết của bạn bè”. Đó chính là điều khiến phần mở rộng này rất đáng lo ngại, và nó không đơn giản như miêu tả. “Nó cho chúng ta thấy thiết kế giao diện của Facebook đã điều khiển tương tác hàng ngày của chúng ta với nó như thế nào, như nó dạy cho chúng ta phải làm gì vậy” – Grosser nói.
Có phải phần mở rộng này là một lời chỉ trích đối với những vấn đề liên quan kiểm duyệt nội dung trên Facebook hay không? Một số người khi dùng Safebook sẽ nhận ra rằng, phiên bản Facebook duy nhất “an toàn” là phiên bản Facebook không hề tồn tại bất kỳ nội dung nào. Nhưng Grosser còn chỉ ra rằng bản thân thiết kế của Facebook là một thế lực đằng sau rất nhiều vấn đề của nó. “Từ sự phụ thuộc vào số lượng nội dung của Facebook (khuyến khích đăng bài, đề cao tính phổ biến…) đến nhu cầu tăng trưởng liên tục của nó (lợi nhuận tăng đều đặn phụ thuộc vào sự tăng trưởng lượng người dùng, lượng like…), toàn bộ hệ thống được xây dựng theo một cách mà nó sẽ luôn mang đến những mối đe dọa (và thậm chí là khuyến khích đe dọa) đến quyền riêng tư, sức khỏa và tính dân chủ. Facebook có thể tìm cách vá mọi thứ họ muốn (thông qua kiểm duyệt nội dung, cải tiến thuật toán News Feed, ứng dụng hệ thống đánh giá danh tiếng…), nhưng mọi thứ đều đòi hỏi một sự cải tổ lớn, giúp nó không còn lệ thuộc vào số lượng hay sự tăng trưởng không có điểm dừng nữa”.
Theo Genk/FastCompany
