Và để đạt được các mục đích nêu trên, một tác phẩm báo chí cần phải đáp ứng được các yêu cầu cơ bản sau:
1. Tổng quát:
Tác phẩm báo chí phải trả lời được những câu hỏi cơ bản có liên quan đến những con người, sự việc, sự kiện, tình huống, hoàn cảnh… mà người viết muốn thông tin. Đó là Công thức 5W + H:
– Who? (Ai liên quan?)
– What? (Cái gì/Chuyện gì xảy ra?)
– Where? (Xảy ra ở đâu?)
– When? (Xảy ra khi nào?)
– Why? (Tại sao chuyện đó xảy ra?)
– How? (Chuyện xảy ra như thế nào?)
2. Chi tiết quan trọng trong tác phẩm báo chí:
Trong một tác phẩm báo chí, chi tiết có vai trò quan trọng nhất phải đáp ứng được những yêu cầu sau:
– Phải chỉ ra khía cạnh căn bản nhất của sự vật, hiện tượng.
– Phải ở vị trí có tính chất then chốt trong toàn bộ những chi tiết, dữ kiện của sự vật, hiện tượng đó.
3. Đầu đề (tít) của tác phẩm báo chí:
– Đầu đề là một loại tên gọi đặc biệt của tác phẩm báo chí. Nó là sự biểu đạt cô đọng nội dung, thể hiện bản chất, tư tưởng của tác phẩm, là yếu tố tiếp xúc đầu tiên giữa tác phẩm với công chúng. Đầu đề tác phẩm báo chí có vai trò rất quan trọng. Việc đặt đầu đề có tính quyết định số phận của bài báo, nó là yếu tố đầu tiên thu hút sự quan tâm của người đọc để họ tự quyết định xem có cần phải đọc cả nội dung bài bào đó (ở trang trong) hay không?.
– Đầu đề của tác phẩm báo chí phải đáp ứng các tiêu chí đúng, hay, gây ấn tượng và phải chuyển tải được thông điệp chính và chứa đựng 3 yếu tố chính là: Ai? Cái gì? Khi nào? và có thể thêm một vài yếu tố phụ: Như thế nào? Tại sao?.
– Ngoài ra, nó còn phải đáp ứng được các tiêu chí như:
+ Đơn giản, dễ hiểu
+ Ngắn gọn, đi thẳng vào vấn đề chính
+ Chính xác, trung thực
+ Thích hợp, độc đáo
+ Phù hợp với nội dung tác phẩm…
4. Về nội dung:
– Nội dung của tác phẩm báo chí phải đảm bảo được những yêu cầu về tính thời sự, tính xác thực và tính định hướng trực tiếp của những thông tin mà nó phản ánh.
+ Yêu cầu về tính thời sự: Thông tin kịp thời về những cái mới. Đó là những sự việc, sự kiện, con người, hoàn cảnh, tình huống… vừa mới xảy ra, đang xảy ra, chắc chắn sẽ xảy ra; Cung cấp cho công chúng thông tin về những sự thật nóng bỏng của đời sống.
+ Yêu cầu về tính xác thực: Phải phản ánh sự thật một cách chính xác, có địa điểm, có nhân chứng và thời gian, không gian cụ thể. Tuyệt đối không được bịa đặt hoặc thêm bớt một cách tuỳ tiện trong quá trình thông tin về sự thật.
+ Yêu cầu về tính định hướng trực tiếp: Tác giả phải thể hiện một thái độ và lập trường rõ ràng trong bài viết. Lập trường này dựa trên cơ sở là luật pháp, đạo đức, truyền thống… của cộng đồng.
5. Về hình thức thể hiện:
5.1. Văn bản (text): phải đảm bảo các yếu tố sau:
– Ngắn gọn;
– Kết cấu gắn liền với sự thật: Căn cứ vào tính chất, mức độ, tầm quan trọng của sự thật và căn cứ vào ý đồ phản ánh của tác giả để hình thành một kết cấu riêng, một dáng vẻ riêng.
– Ngôn ngữ gần với đời sống, đơn giản, chính xác, ngắn gọn.
5.2. Ảnh:
– Ảnh tin (Phóng sự ảnh): Là thể loại tin kết hợp với ảnh báo chí, có nhiệm vụ truyền đạt những thông tin cụ thể về một sự kiện, đáp ứng yêu cầu thời sự thông qua một kết hợp giữa hình ảnh + chú thích:
Thông thường nhất là một tấm ảnh có thông tin bổ sung bằng lời, trong đó, thông tin bằng hình ảnh được chú ý trước, sau đó mới là thông tin bằng chữ. Thông tin bằng hình ảnh đóng vai trò chủ yếu. Hình ảnh phải diễn tả sinh động, cụ thể một khía cạnh cơ bản nhất, điển hình nhất của đối tượng được phản ánh. Phần lời chú thích có nhiệm vụ giải thích cho tấm ảnh và bổ sung những thông tin phụ.
– Tin Ảnh cũng là một dạng thể hiện rất phổ biến trên báo in và báo mạng điện tử. Trong dạng này, thông tin bằng chữ đứng trước, được chú ý trước và phải chứa đựng những thông tin chủ yếu nhất của sự kiện. Tấm ảnh đăng kèm tin có nhiệm vụ minh hoạ, bổ sung thêm thông tin.
– Tiêu chuẩn của Ảnh trong một tác phẩm báo chí phải đáp ứng được một số yêu cầu sau đây:
+ Có nội dung, chủ đề, ý nghĩa rõ ràng
+ Có giá trị thông tin thời sự
+ Phản ánh được khía cạnh tiêu biểu của sự kiện
+ Phần lời của dạng Tin kèm ảnh thường rất ngắn gọn; không trùng lặp với những thông tin mà ảnh đã có
+ Lời và ảnh phải thống nhất với nhau, nhất quán, bổ sung cho nhau trong việc phản ánh về sự kiện một cách đầy đủ và chính xác.
5.3. Video clip, Audio:
– Là các hình thức truyền tải thông tin bằng hình ảnh (Video) và âm thanh (Audio).
– Với video clip có thể là sự kết hợp giữa Hình ảnh và Âm thanh, Lời bình, Text hoặc Ảnh (Video Ảnh – Slideshow)…
– Các yêu cầu chung đối với một Video Clip, Audio:
+ Đối tượng phản ánh là những sự kiện, sự việc, con người, vấn đề điển hình, độc đáo, mang tính thời sự, nóng hổi; được nhiều người quan tâm.
+ Kết cấu nội dung phải đảm bảo tính logic phát triển của sự kiện, vấn đề bằng hình ảnh và âm thanh; những đánh giá, bình luận sự kiện phải được phối hợp sử dụng nhịp nhàng.
+ Thời lượng càng ngắn gọn càng tốt nhưng vẫn đảm bảo về nội dung và hình thức thể hiện đầy đủ, chi tiết và hấp dẫn.
+ Với video Clip, hình ảnh phải đạt tiêu chuẩn chất lượng về nội dung và hình thức, mỗi khuôn hình phải có ý nghĩa và đảm bảo tính trung thực về thông tin.
6. Các yêu cầu đặc thù của bản tin điện tử:
Ngoài các yếu tố trên, để đảm bảo phát huy hiệu quả của tin tức, thân thiện với các công cụ tìm kiếm, bản tin điện tử cần được sử dụng các kỹ thuật SEO, với các đặc thù sau:
– Tiêu đề, sapo, mỗi đoạn, chú thích cho ảnh… phải chứa từ khóa của chủ đề bài viết.
– Có backlink IN và OUT, trong site link ra và ngoài site link vào. Nhóm các tin bài liên quan. Sử dụng kỹ thuật anchor text (neo văn bản).
– Có text thay thế cho ảnh (khi ảnh không load được) và chú thích ảnh chứa từ khóa của bài. Đặt tên file ảnh chứa từ khóa và có nghĩa.
– Kích thước ảnh giảm thiểu để load trang dễ dàng (nhưng vẫn đảm bảo chất lượng).
Kết luận: Người làm công tác PTND phải xem xét và nắm rõ các yêu cầu trên, dần hoàn thiện kỹ năng để đảm bảo tác phẩm báo chí đáp ứng tốt các tiêu chí.
Gamma NT
