Công nghệ nhận diện khuôn mặt cực kỳ tinh vi là trái tim của rất nhiều chính sách an ninh nghiêm ngặt đã, đang và sẽ được triển khai tại Trung Quốc. Với hơn 200 triệu camera giám sát – nhiều gấp 4 lần số lượng camera giám sát tương ứng ở Mỹ – các hệ thống nhận diện khuôn mặt của Trung Quốc có thể theo dõi hành tung của nhiều đối tượng trong diện nghi vấn của Chính phủ, ngăn chặn xâm nhập vào các tổ hợp nhà ở, và bêu xấu những người vi phạm luật giao thông bằng cách đưa khuôn mặt họ lên các bảng quảng cáo khổng lồ đặt ở những khu phố lớn đông người qua lại.
Những công nghệ như vậy không sớm thì muộn cũng sẽ xuất hiện tại Mỹ và nhiều nơi khác trên thế giới, có thể dưới một số hình thức khác biệt. Nhưng trước khi điều đó xảy ra, các tổ chức công và tư đã tìm cách gióng lên một hồi chuông báo động.
AI Now là một tổ chức liên kết với Đại học New York, với thành viên đến từ các công ty công nghệ như Google và Microsoft. Trong một bản tin được xuất bản hôm thứ Năm vừa qua, tổ chức này đã kêu gọi chính phủ quản lý việc sử dụng các công nghệ trí tuệ nhân tạo và nhận diện khuôn mặt trước khi chúng có những tác động xấu đến những quyền cơ bản của công dân. Cụ thể:
Các nhà nghiên cứu AI Now đặc biệt quan ngại về thứ gọi là “nhận diện ảnh hưởng” – một công nghệ xác định cảm xúc của con người và có thể tận dụng điều đó để điều khiển họ thông qua các thuật toán machine learning.
“Đã đến lúc ngừng nói về vấn đề trách nhiệm. Hãy bàn về những gì chúng ta phải làm với điều đó” – Đồng sáng lập AI Now, Meredith Whittaker, người đang làm việc tại Google, cho biết.
Cuối ngày hôm đó, Chủ tịch Microsoft, Brad Smith, cũng nêu ra một số quan ngại trong một bài nói chuyện tại Viện Brookings:
“Chúng tôi tin rằng việc chính phủ trong năm 2019 cần bắt đầu áp dụng những điều luật để quản lý công nghệ này là rất quan trọng. Công nghệ nhận diện khuôn mặt hiện chỉ mới xuất hiện. Trừ khi chúng ta hành động ngay, nếu không trong 5 năm nữa từ lúc này, các dịch vụ nhận diện khuôn mặt sẽ lan tràn theo nhiều cách có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề xã hội. Đến lúc đó, giải quyết những những thách thức kia sẽ trở nên khó khăn hơn rất nhiều.”
Brad Smith còn nói thêm rằng sẽ không tốt cho cả thế giới nêu các công ty công nghệ buộc phải chọn giữa trách nhiệm xã hội và thành công trên thị trường, và cần phải xây dựng một khuôn khổ trách nhiệm hỗ trợ cạnh tranh lành mạnh; khuôn khổ đó đòi hỏi phải đảm bảo công nghệ nhận diện khuôn mặt, cùng các tổ chức phát triển và sử dụng nó, phải được giám sát bởi pháp quyền.
Bản tin của AI Now xuất hiện chỉ một ngày sau khi có thông tin cho rằng Sở Mật vụ Mỹ có kế hoạch triển khai nhận diện khuôn mặt ngoài phạm vi Nhà Trắng. Có thể nghi ngờ rằng, việc mà cơ quan này gọi là “thử nghiệm” sẽ không chỉ dừng ở mức “thử nghiệm”:
“ACLU nói rằng đợt thử nghiệm hiện tại có phạm vi khá hẹp, nhưng nó “kẻ ra một con đường quan trọng bằng cách mở cửa cho công nghệ này được thoải mái giám sát đường phố Mỹ” – như con đường bên ngoài Nhà Trắng (công nghệ được ứng dụng ở đây có khả năng phân tích các khuôn mặt trong phạm vi gần 20 mét tính từ camera). Nhận diện khuôn mặt là một trong những công nghệ sinh trắc học nguy hiểm nhất xét từ góc nhìn quyền riêng tư bởi nó có thể dễ dàng được nhân rộng và lạm dụng – bao gồm việc triển khai trên quy mô lớn mà không cần sự cho phép của mọi người”.
Có lẽ sự ám ảnh mà người Mỹ đang chịu đựng về việc bị chính phủ giám sát sẽ ngăn không cho những công nghệ kiểu Trung Quốc trở thành hiện thực. Nhưng ai mà biết được liệu điều đó có khiến Tổng thống Donald Trump chùn bước?
Theo Genk/TheVerge